Jak podwójnie uruchomić system Windows 10 i Linux

Podwójne uruchamianie systemu Windows 10 i Linux zapewnia najlepsze z obu światów – Windows do gier i aplikacji ogólnego przeznaczenia oraz Linux do programowania, administrowania systemem lub narzędzi open source. Zarządzanie dwoma systemami operacyjnymi na jednym komputerze jest jednak delikatną operacją, która wymaga precyzji i planowania.

Ten zaawansowany przewodnik przeprowadzi cię przez etapy konfiguracji czystego i wydajnego systemu podwójnego rozruchu przy użyciu UEFI, GPT i nowoczesnych dystrybucji Linuksa, takich jak Ubuntu, Fedora lub Arch Linux.

Krok 1: Przygotowanie dysku do podwójnego rozruchu

Opcja A: Windows już zainstalowany

Zmniejsz partycję Windows:

Przejdź do Zarządzania dyskami → Kliknij prawym przyciskiem myszy partycję główną (zwykle C:) → Zmniejsz wolumin.
Pozostaw co najmniej 50 GB nieprzydzielonego miejsca dla systemu Linux.

Wyłącz Szybkie uruchamianie i BitLocker:

Panel sterowania → Opcje zasilania → Wybierz, co robią przyciski zasilania → Wyłącz szybkie uruchamianie.
Upewnij się, że funkcja BitLocker jest wyłączona na dyskach systemowych (Panel sterowania > BitLocker).

Sprawdź partycję EFI:
- Upewnij się, że masz partycję systemową EFI (~100-500 MB, FAT32).
- Można to zweryfikować za pomocą
  diskpart list disk select disk 0 list partition

Krok 2: Utwórz nośnik instalacyjny systemu Linux

Pobierz preferowaną dystrybucję Linuksa (np. Ubuntu LTS, Fedora Workstation).
Użyj programu Rufus lub dd (w systemie Linux/macOS), aby utworzyć bootowalny nośnik USB.
sudo dd if=linux.iso of=/dev/sdX bs=4M status=progress && sync
Uruchom komputer z USB:

Wejdź w ustawienia UEFI/BIOS → Wyłącz Secure Boot (opcjonalne dla niektórych dystrybucji).
Ustaw dysk USB jako pierwsze urządzenie rozruchowe.

Krok 3: Zainstaluj system Linux obok systemu Windows

Uruchomkomputer w środowisku Live Linux i uruchom instalator.
Ręczne partycjonowanie:
- Użyj opcji Something Else (Ubuntu) lub Custom Partitioning.
- Zidentyfikuj nieprzydzielone miejsce.
- Utwórz następujące partycje:
  - / (root): ext4, 30-60 GB
  - [Opcjonalnie] /home: ext4, oddzielne dane użytkownika
  - [Opcjonalnie] swap: 2-4 GB lub na podstawie pamięci RAM, jeśli chcesz hibernacji
Ustaw partycję EFI:
- Nie formatuj partycji systemowej EFI (ESP).
- Zamontuj ją jako /boot/efi.
GRUB Bootloader:
- Wybierz instalację GRUB na partycji EFI (nie MBR).
- Zazwyczaj ESP to /dev/sda1 lub /dev/nvme0n1p1.
Zakończ instalację i uruchom ponownie komputer.

Krok 4: Konfiguracja kolejności rozruchu UEFI

Po instalacji system może nadal uruchamiać się bezpośrednio w systemie Windows. Oto jak upewnić się, że pojawi się GRUB:

Dostęp do oprogramowania układowego UEFI:
- Naciśnij F2, DEL, ESC lub inny klawisz (w zależności od producenta).
Zmiana kolejności rozruchu:
- Ustaw “ubuntu” lub “Linux Boot Manager” powyżej “Windows Boot Manager”
Za pomocą wiersza poleceń systemu Windows:
bcdedit /set {bootmgr} path EFIubuntugrubx64.efi

Lub zainstaluj i użyj efibootmgr w systemie Linux, aby zmienić kolejność wpisów rozruchowych:

Opcjonalne kroki po instalacji

1. Dostosowywanie GRUB-a

Użyj narzędzi takich jak grub-customizer lub ręcznie edytuj /etc/default/grub:
GRUB_TIMEOUT=5
GRUB_DEFAULT=0
GRUB_DISTRIBUTOR=`lsb_release -i -s`

2. Zaktualizuj GRUB po wszelkich zmianach konfiguracji:

3. Ponowne włączenie bezpiecznego rozruchu (opcjonalnie)

Jeśli twoja dystrybucja Linuksa obsługuje podpisane bootloadery (np. Ubuntu), możesz ponownie włączyć Secure Boot po instalacji.

Wnioski

Podwójne uruchamianie systemu Windows 10 i Linux jest doskonałym wyborem dla użytkowników, którzy chcą tego, co najlepsze z obu światów: znajomości i kompatybilności oprogramowania systemu Windows oraz elastyczności, wydajności i narzędzi open source systemu Linux. Konfiguracja systemu dual-boot może początkowo wydawać się skomplikowana – zwłaszcza gdy mamy do czynienia z nowoczesnym sprzętem, oprogramowaniem układowym UEFI i partycjonowaniem GPT – ale dzięki jasnemu podejściu krok po kroku staje się nie tylko wykonalna, ale także bardzo satysfakcjonująca.

Najważniejszym przygotowaniem jest wykonanie kopii zapasowej danych. Prosty błąd w wyborze partycji może doprowadzić do utraty ważnych plików. Równie ważne jest sprawdzenie, które partycje zostaną zmienione lub sformatowane, aby nie nadpisać instalacji systemu Windows. Posiadanie dysku USB z systemem Linux na żywo jest kolejną koniecznością – można go użyć do testowania kompatybilności sprzętu, rozwiązywania problemów z rozruchem lub naprawy programu ładującego GRUB, jeśli coś pójdzie nie tak.

Po zakończeniu konfiguracji korzyści są natychmiastowe. Dla przykładu, wyobraźmy sobie programistę, który spędza dni powszednie kodując w Linuksie – korzystając z narzędzi takich jak Docker, natywnych menedżerów pakietów i potężnego terminala – podczas gdy w weekendy uruchamia system Windows, aby cieszyć się najnowszymi grami na PC, które często mają lepszą obsługę sterowników i kompatybilność. Zamiast utrzymywać dwa oddzielne komputery, podwójne uruchamianie pozwala im płynnie przełączać się między tymi dwoma środowiskami w zależności od potrzeb.

Przy odpowiedniej instalacji i konfiguracji, system dual-boot staje się solidny, elastyczny i przyszłościowy. Będziesz mieć swobodę wyboru najlepszego systemu operacyjnego do każdego zadania – niezależnie od tego, czy chodzi o programowanie, gry, projektowanie czy codzienną produktywność – bez kompromisów.